Dzisiejszy tryb gości w gabinecie niemalże codziennie i wielu Pacjentów irytuje jego książkowa nazwa: Uległy Poddany. Co mnie nie dziwi, bo kto z uśmiechem na twarzy przyjmie fakt, że podporządkowuje się i ulega innym, którzy zabierają mu przestrzeń do realizacji własnych potrzeb? Kto bez żalu i smutku skonfrontuje się z faktem, że odebrano mu przestrzeń do wytworzenia i ekspresji własnej tożsamości, wyrażania własnego zdania, nawet jeśli jest ono inne niż najbliższych?

Książkowo: „tryb Uległego Poddanego wiąże się z troską o potrzeby innych ludzi i brakiem dbałości o zaspokajanie własnych potrzeb. Osoba, u której występuje ten tryb, przyzwala innym na złe traktowanie. Robi rzeczy, na które w ogóle nie ma ochoty, tylko dlatego, że ktoś tego chce lub żąda… Spełnia cudze życzenia w relacjach osobistych, seksualnych i innych, choć sama pragnie czegoś innego.”*

Chociaż pewnych rzeczy już nie zmienimy, jak np. przeszłości, ale zawsze możemy pracować nad zmianą niezdrowych wzorców i zachowań, które są spuścizną po historii życia. Jeśli powyższy opis wydaje Ci się znajomy i odnajdujesz w nim swoją charakterystykę, spróbuj zmierzyć się z trybem UP – nazwij i pożegnaj go z czułością, bo kiedyś Cię bronił, umożliwiał bycie w relacjach i w systemie rodzinnym, ale w dorosłości przynosi Ci więcej szkody niż pożytku. Na dodatek teraz już możesz samodzielnie decydować, a nie jak wtedy, gdy byłeś dzieckiem, które miało ograniczony arsenał sposobów radzenia sobie i wybierało to, co było optymalne na dany moment.

Praca nad trybem Uległego Poddanego – instrukcja

• Zauważ i nazwij.
• Zastanów się nad źródłem – kto z przeszłości zachowywał się tak, że najlepszą strategią radzenia sobie było podporządkowanie i uleganie jego słowom, nakazom i żądaniom?
• Zrób rachunek zysków i strat – co zyskujesz będąc w trybie UP, a co tracisz?
• Zacznij stawiać granice, aby zyskać przestrzeń na realizację własnych potrzeb.

Sprawdź, czy tryb Uległego Poddanego pojawia się w twoim zachowaniu

Odpowiedz na poniższe pytania:

• Zastanów się, w jakich sytuacjach ulegasz żądaniom innych ludzi, nawet gdy są sprzeczne z twoimi potrzebami czy uczuciami?
• Czy zdarza Ci się robić rzeczy, których wcale nie chcesz robić i które nie należą do twoich obowiązków?
• Jakie uczucia i przekonania wtedy Tobą powodują?
• Jakie obawy powstrzymują Cię przed odmową?

Trzeba mocno uważać na tryb Uległego Poddanego w bliskich związkach, bo bywa to bardzo przyjemne dla „rozpieszczanej” osoby, ale w dłuższej perspektywie nieustanna uległość prowadzi do złości u osoby uległej.
Wtedy często pojawia się u niej bierna agresja (wyrażona nie wprost) i złośliwe zachowania, zamiast zdrowo stawianych granic i życzliwej konfrontacji. Te z kolei wydają się być zagrożeniem dla stabilności dotychczasowych układów/związków/relacji, więc następuje podszyty lękiem powrót do uległości i bycia w błędnym kole podporządkowania i zależności.
I jak, brzmi to wszystko znajomo?
____
*teoria na podstawie: G. Jacob, H. van Genderen, L. Seebauer „Emocjonalne Pułapki Przeszłości. Jak przełamać negatywne wzorce zachowań?”, GWP Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Sopot 2019.