Jak przełamać negatywne wzorce zachowań?

Zastanawialiście się, dlaczego macie tendencję reagować tak, a nie inaczej w momentach dla was trudnych? Skąd bierze się nawykowy płacz, agresywne zachowanie, czy ucieczka z sytuacji społecznych? Jeśli poszukujecie odpowiedzi na te i podobne pytania, polecam sięgnąć po książkę G. Jacob, H Van Genderen i L. Seebauer „Emocjonalne pułapki przeszłości” (Wydawnictwo GWP, 2019).

Wspomniana książka ma charakter poradnika, który merytorycznie bazuje na teorii schematów Jeffreya Younga, łączącej podejście poznawczo-behawioralne, humanistyczne z analizą indywidualnej historii życia, szczególnie okresu dzieciństwa i dorastania. Cechą wyróżniającą pozycji jest na pewno prosty język, pozbawiony specjalistycznego żargonu, co czyni ją idealną dla wszystkich, którzy zaczynają przygodę z tym podejściem teoretycznym (według mnie szczególnie przydatna będzie raczej dla pacjentów niż psychoterapeutów, którzy już biegle posługują się teorią schematów). Autorzy zaczynają od samych podstaw, tłumacząc krok po kroku czym są schematy i tryby postępowania. Charakteryzują każdy z nieadaptacyjnych trybów dziecięcych i rodzicielskich oraz tłumaczą, dlaczego mamy tendencję do nawykowego radzenia sobie w dysfunkcyjny sposób, w sytuacjach dla nas stresujących. Uczą jak rozpoznać korzyści (najczęściej krótkotrwałe) i wady stosowanych przez nas niezdrowych strategii. Wskazują jak identyfikować towarzyszące trybom myśli, emocje i zachowania. Po opisach wielu nieadaptacyjnych tendencji, docieramy do dwóch pożądanych trybów: zdrowego dorosłego i szczęśliwego dziecka (nie mylić z występowaniem tego trybu jedynie u dzieci; w każdym dorosłym ta część odpowiada za chęć do zabawy, beztroskę, ale też poczucie bezpieczeństwa).

Kolejną mocną stroną książki jest jej przejrzysta i intuicyjna konstrukcja. Znajdziemy w niej oprócz charakterystyk każdego z trybów, dokładne przykłady z praktyki terapeutycznej autorów oraz ćwiczenia do pracy własnej. Główną ideą książki jest poznanie źródeł schematycznego zachowania, zaakceptowanie ich pochodzenia i w miarę możliwości wprowadzenie zmian postępowania, aby zachowanie mogło być bardziej zdrowe i funkcjonalne.

Jeśli jednak chcecie przyjrzeć się bliżej strategiom radzenia sobie, to polecam zajrzeć bezpośrednio do książki, gdzie znajdziecie m.in. technikę z wykorzystaniem wewnętrznego pomocnika, pustego krzesła, budowaniem mostów emocjonalnych (szczególnie przy trybie szczęśliwego dziecka) czy ćwiczeń wyobrażeniowych.

Nie sposób uczciwie streścić książki, nie zdradzając jej wszystkich smaczków (to podobnie, jak z zapowiedziami filmów, gdzie znajdziemy same najlepsze fragmenty), ale dla zainteresowanych polecam samodzielną lekturę. Dla podkreślenia, jak zawsze wspominam, że praca z tego typu książką nie zastąpi pracy z wyszkolonym psychoterapeutą. Poradnik jest pewną pomocą, po którą warto sięgnąć, aby wzbogacić swoją wiedzę i lepiej radzić sobie z trudnościami, ale nie jest to remedium na wszystkie psychologiczne dylematy.

Jeśli chcecie dowiedzieć się, jak zacząć omijać emocjonalne pułapki z przeszłości, szczerze polecam, jeśli liczycie na coś, co zastąpi psychoterapię, to niestety odczujecie zawód. Wybór jak zawsze należy do was.